W świecie gier wideo, tematyka postapokaliptyczna od dawna fascynuje twórców i graczy, dostarczając im płaszczyzny do eksploracji skrajnych scenariuszy ludzkiego przetrwania i adaptacji. Szczególnie interesującym aspektem tej tematyki jest sposób, w jaki różne kultury interpretują postapokaliptyczne realia, zwłaszcza w kontekście globalnej katastrofy nuklearnej. Dwoma wybitnymi przykładami, które różnią się swoim podejściem i perspektywą, są serię gier "Metro", zrodzone w głębi wschodnioeuropejskiej kultury i literatury, oraz "Fallout", będące produktem amerykańskiej myśli twórczej i estetyki.

W niniejszym artykule zbadamy, jak te dwie serie gier,  odzwierciedlają wschodnie i zachodnie podejście do nuklearnej postapokalipsy. Przeanalizujemy różnice i podobieństwa w ich narracjach, stylistyce i tematyce, starając się zrozumieć, w jaki sposób kulturowe i historyczne tło wpływa na przedstawienie postapokaliptycznego świata.

Charakterystyka Serii "Metro"

 Osobiście uwielbiam metro w każdej postaci !

Seria "Metro", zainspirowana powieścią Dmitrija Głuchowskiego, przenosi graczy do postapokaliptycznego świata, gdzie resztki ludzkości schroniły się w mrocznych i klaustrofobicznych tunelach moskiewskiego metra po nuklearnej zagładzie. Rozpoczynając się od "Metro 2033", seria ta zanurza graczy w ponurym, ale fascynującym uniwersum, w którym każda stacja metra staje się osobnym mikrokosmosem z własnymi rządami, kulturą i wyzwaniami. Zewnętrzny świat, spustoszony przez radioaktywną zawieruchę, pozostaje zagrożeniem, ale jednocześnie źródłem cennych zasobów i tajemnic.

Atmosfera serii  jest gęsta i nasycona napięciem. Klaustrofobiczne tunele metra i zrujnowana, opuszczona Moskwa tworzą tło, które podkreśla uczucie ciągłego zagrożenia i walki o przetrwanie. Gra skupia się na przetrwaniu w ekstremalnych warunkach, ludzkiej naturze i moralności, przedstawiając wybory etyczne, przed jakimi stawiani są gracze. Różne frakcje i ideologie walczące o wpływy w metrze odzwierciedlają złożoność społeczną i polityczną, a także ukazują, jak różne grupy adaptują się do nowej rzeczywistości po apokalipsie.

Centralną postacią serii jest Artiom, którego podróż i rozwój są kluczowymi elementami narracji. Jego historia i interakcje z innymi postaciami są głęboko zakorzenione w uniwersum gry i odzwierciedlają większe tematy i konflikty serii. Narracja w grze jest intensywna i osobista, skupiając się na indywidualnych doświadczeniach i decyzjach w świecie, w którym każdy dzień jest walką o przetrwanie.

Mechanika gry  podkreśla elementy przetrwania i eksploracji. Zarządzanie zasobami, takimi jak amunicja i sprzęt, jest kluczowe dla sukcesu, a walka wymaga taktycznego myślenia i planowania. Każdy element rozgrywki jest zaprojektowany tak, aby zanurzyć gracza w doświadczeniu życia w postapokaliptycznym świecie, gdzie każda decyzja i każdy krok mogą mieć daleko idące konsekwencje.

Charakterystyka Serii "Fallout"

 
„Americaaa f*** yeach!!!”

Seria, rozpoczynając się od swojej pierwszej odsłony w 1997 roku, odcisnęła trwałe piętno na gatunku postapokaliptycznych gier wideo, prezentując unikalne amerykańskie podejście do tematu zagłady nuklearnej. "Fallout" przenosi graczy do rozległego, otwartego świata, będącego zrujnowaną wersją Ameryki po nuklearnej wojnie, gdzie kultura lat 50. XX wieku splata się z dystopijnymi realiami przyszłości.

Produkcja wyróżnia się swoim wyjątkowym połączeniem ponurej wizji postapokaliptycznej z elementami humoru, ironii i satyry. Estetyka gry, inspirowana retrofuturyzmem i amerykańską kulturą z czasów zimnej wojny, tworzy wyjątkowy kontrast między jasnym i optymistycznym wizerunkiem przeszłości a mrocznym, zniszczonym światem po kataklizmie. Przemierzając ten świat, gracze spotykają zróżnicowane frakcje, miasta przetrwałe i dzikie tereny, każde z własną historią i kulturą.

Seria bada różne aspekty ludzkiej egzystencji i społeczeństwa po apokalipsie, skupiając się na tematach takich jak wolność wyboru, moralność i przetrwanie. Humor i satyra są używane do komentowania społecznych i politycznych zagadnień, odwołując się często do realiów amerykańskich. Gry te pozwalają graczom na kształtowanie własnej historii i decydowanie o losach świata, oferując rozległe możliwości wyborów i ścieżek rozwoju.

Gracze wcielają się w różnych bohaterów, z których każdy ma swoją własną historię i tło. Te postacie, często nazywane "Vault Dwellers" lub "Lone Wanderers", są centralne dla narracji gier i umożliwiają graczom eksplorację i interakcję ze światem w różnorodny sposób. Historie są skonstruowane tak, aby odzwierciedlały szeroki wachlarz ludzkich doświadczeń i wyborów, a także były otwarte na interpretacje i wpływ gracza.

Gra łączy elementy RPG z otwartym światem i eksploracją, dając graczom wolność w decydowaniu, jak chcą się poruszać po świecie i jakie zadania chcą wykonywać. Mechanika rozgrywki, w tym system walki, zbieranie zasobów i interakcje z NPC, jest zaprojektowana tak, aby dać graczom poczucie kontroli nad własnymi losami w świecie, który jest zarówno pełen niebezpieczeństw, jak i możliwości.

Porównanie i Kontrastowanie Obu Serii

 
Metro dopiero w 3 (ostatniej) odsłonie pozwala nam zobaczyć trochę więcej świata. Co nie oznacza że jest on przyjemniejszy niż podziemia.

• Atmosfera i Ton

"Metro" i "Fallout" reprezentują dwa różne podejścia do postapokaliptycznego świata. "Metro" zanurza graczy w atmosferze klaustrofobicznej, mrocznej i często opresyjnej, gdzie zagrożenie czai się w każdym cieniu tuneli metra. Ta seria kładzie nacisk na mroczną, czasami depresyjną narrację, która odzwierciedla trudności i wyzwania przetrwania w surowych warunkach. Z kolei "Fallout" balansuje między mrocznym, postnuklearnym światem a elementami czarnego humoru i satyry, tworząc atmosferę, która jest jednocześnie ciężka i zabawna. Jego świat jest bardziej otwarty i pełen kolorów, mimo zniszczenia i ruin, które go otaczają.

• Społeczne i Polityczne Aspekty

 
Przeciwnicy w Falloucie, to z reguły zmutowane wersje znanych nam stworzeń.

W "Metro" ukazane są złożone społeczne i polityczne dynamiki małych społeczności, które formują się w podziemnym świecie metra, gdzie każda stacja może reprezentować odmienną ideologię lub społeczną strukturę. To odzwierciedlenie wschodnioeuropejskich napięć politycznych i historycznych wpływów jest wyraźne. Natomiast w "Fallout" przedstawione jest bardziej rozproszone społeczeństwo, gdzie frakcje i grupy walczą o dominację nad zrujnowaną Ameryką, często odwołując się do przedwojennych idei i symboli amerykańskich.

• Narracja i Rozwój Postaci

"Fallout" oferuje graczom bardziej otwartą i elastyczną narrację, pozwalając na kształtowanie historii przez wybory i działania gracza, co jest charakterystyczne dla amerykańskiego stylu gier RPG. Bohaterowie tej serii są często "pustymi kartami", na których gracze mogą zapisywać własne historie. Z drugiej strony, "Metro" koncentruje się na bardziej liniowej i zdefiniowanej narracji, z głębokim zanurzeniem w życie i psychikę głównego bohatera, Artioma, oferując bardziej spójną i zamkniętą opowieść.

• Mechanika Gry i Styl Rozgrywki

 
Natomiast w Metro bardziej skupiono się na spowodowaniu u gracza czegoś na wzór połączenia strachu i obrzydzenia 

Gry z serii "Metro" koncentrują się na przetrwaniu i taktycznej rozgrywce, gdzie zarządzanie ograniczonymi zasobami i nawigacja w niebezpiecznych, zamkniętych przestrzeniach są kluczowe. "Fallout" natomiast zapewnia szerszą swobodę eksploracji i bardziej zróżnicowane podejście do rozgrywki, oferując elementy zarówno strzelanki, jak i tradycyjnego RPG.

Podsumowując, obie serie, choć różnią się w wielu aspektach, od atmosfery po styl rozgrywki, łączy głębokie zanurzenie w tematyce postapokaliptycznej. Każda z nich na swój sposób bada konsekwencje katastrofy nuklearnej, odbudowy społeczeństwa i ludzkiej natury, dostarczając jednocześnie unikalnych i wciągających doświadczeń gry.

Kontekst kulturowy i historyczny

  Same bannery najważniejszych organizacji w moskiewskim metrze, mogą dać wiele do myślenia, szczególnie polskiemu odbiorcy

• Kulturowe Tło "Metro"

Seria "Metro", opierając się na powieści Dmitrija Głuchowskiego, jest głęboko zakorzeniona w wschodnioeuropejskich doświadczeniach i perspektywach, szczególnie w kontekście rosyjskiej kultury i historii. Ta perspektywa odzwierciedla nie tylko historyczne napięcia wynikające z zimnej wojny i obawy przed nuklearną zagładą, ale również kulturowe i społeczne uwarunkowania, które kształtują postawy wobec władzy, społeczeństwa i przetrwania. W "Metro" widoczne są echa doświadczeń związanych z izolacją, totalitaryzmem i walką o przetrwanie w skrajnych warunkach, co jest odbiciem realiów życia w powojennym Związku Radzieckim i jego następcach.

• Amerykańska Perspektywa w "Fallout"

Z drugiej strony, "Fallout" czerpie z amerykańskiej historii i kultury, zwłaszcza z okresu zimnej wojny i kultury lat 50., aby stworzyć swój unikatowy świat. Gra wykorzystuje estetykę retrofuturyzmu, aby skomentować amerykańskie ideały i obawy, tworząc świat, który jednocześnie wydaje się znajomy i całkowicie obcy. Odwołania do amerykańskiego konsumpcjonizmu, polityki i społecznych ideałów są przesycone ironią i satyrą, co pozwala na krytyczne spojrzenie na współczesne problemy przez pryzmat postapokaliptycznej fikcji.

• Wpływ Historycznych Doświadczeń

 
W Falloucie natomiast Elvis doczekał się własnej frakcji, nazwanej po nim „The Kings”

Te różne tła kulturowe i historyczne mają znaczący wpływ na sposób, w jaki obie serie przedstawiają postapokaliptyczny świat. "Metro" odzwierciedla wschodnioeuropejską ostrożność i pesymizm wobec przyszłości, podkreślając ciężar historii i konsekwencje politycznych decyzji. Z kolei "Fallout" wyraża bardziej amerykańską fascynację technologią i przyszłością, choć z równie krytycznym i ironicznie dystansującym podejściem.

• Rezonans w Odbiorze Graczy

Te różnice w kontekstach kulturowych i historycznych przekładają się na sposób, w jaki gracze z różnych części świata odbierają i interpretują obie serie. Gracze z różnych kultur mogą inaczej reagować na tematy i motywy prezentowane w "Metro" i "Fallout", co świadczy o uniwersalnym charakterze gier wideo jako medium, które przekracza granice i łączy różnorodne doświadczenia.

Podsumowanie

 
Pustkowie, zgliszcza, trochę mutantów.

Analiza serii "Metro" i "Fallout" ukazuje, jak różnorodne kulturowe i historyczne tło może kształtować przedstawienie postapokaliptycznego świata w grach wideo. "Metro", z jego wschodnioeuropejskimi korzeniami, oferuje mroczny, klaustrofobiczny obraz życia po katastrofie nuklearnej, skupiając się na przetrwaniu, społecznych i politycznych dynamikach w ekstremalnych warunkach. Z drugiej strony, "Fallout" z amerykańskiej perspektywy prezentuje postapokaliptyczną wizję z elementami retrofuturyzmu, ironii i satyry, badając wolność wyboru i moralność w rozległym, zniszczonym świecie.

Obydwie serie, choć różnią się w podejściu, tonie i stylistyce, mają wspólne tematy: konsekwencje wojny nuklearnej, przetrwanie ludzkości i poszukiwanie nadziei. Te różnice i podobieństwa są odzwierciedleniem głębszych kulturowych i historycznych kontekstów, które wpływają na sposób tworzenia i odbioru gier. Serie nie tylko dostarczają emocjonującej rozgrywki i angażujących historii, ale także służą jako lustra, odbijające rzeczywiste problemy społeczne i historyczne.

Niniejszy artykuł pokazuje, jak ważna jest różnorodność perspektyw w grach wideo i jak mogą one wpływać na nasze zrozumienie globalnych zagadnień. W erze globalizacji i wzajemnych wpływów kulturowych, gry takie jak "Metro" i "Fallout" przypominają nam, że nasze różnice mogą prowadzić do głębszego zrozumienia i aprecjacji świata wokół nas, zarówno wirtualnego, jak i rzeczywistego.